ปลายปีนี้ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุศิริราช เตรียมพร้อมเปิดให้บริการเพื่อเตรียมยกระดับการดูแลผู้สูงอายุในทุกมิติ และเพื่อให้ประเทศไทยรับมือกับสังคมสูงวัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ บทบาทของศูนย์ฯ นี้คืออะไร ทำหน้าที่เหมือนหรือต่างจากโรงพยาบาลทั่ว ๆ ไป ที่ดูแลผู้สูงอายุอย่างไรบ้าง และใครสามารถใช้บริการที่ศูนย์ฯ นี้
รศ. พญ.ปิยะภัทร เดชพระธรรม หัวหน้าภาควิชาเวชศาสตร์ฟื้นฟู คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล จะมาให้คำตอบและแนะนำให้เราได้รู้จักกับ “ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูอายุศิริราช” มากยิ่งขึ้น
“ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุศิริราช ไม่ใช่โรงพยาบาล แต่เป็นศูนย์วิทยาการที่เน้นให้องค์ความรู้ และเป็นแหล่งเรียนรู้ในเรื่องการดูแลผู้สูงอายุสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ ผู้ดูแลผู้สูงอายุ และประชาชนทั่วไป ส่วนด้านของการดูแลรักษาของทางศูนย์ฯ นั้น จะรับเฉพาะผู้ป่วยที่พ้นจากภาวะเจ็บป่วยเฉียบพลัน เพื่อเข้ารับการดูแลต่อในระยะกลาง ไม่มีการรักษาฉุกเฉิน เน้นการเตรียมความพร้อมก่อนกลับบ้านให้กับผู้สูงอายุ ซึ่งประชาชนทั่วไปสามารถเข้ารับบริการได้ โดยไม่จำเป็นต้องเป็นผู้ป่วยของโรงพยาบาลศิริราช
“สำหรับประชาชน เราจะมีการให้บริการด้านการคัดกรองสุขภาพ ด้านการสร้างเสริมสุขภาพ การดูแลระยะกลาง และอีกส่วนหนึ่งที่เราจะเน้นคือการสร้างคน สร้างองค์ความรู้ จัดอบรมให้กับบุคลากรทางการแพทย์และประชาชน ให้มีความเข้าใจและรู้จักวิธีการดูแลผู้สูงอายุ
“งานด้านการคัดกรองสุขภาพ จะเป็นการตรวจเบื้องต้นว่า ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคผู้สูงอายุหรือไม่ มีภาวะอะไรที่สามารถแก้ไขหรือชะลอได้หรือเปล่า เพราะเราจะเน้นเรื่องการส่งเสริมป้องกันก่อนที่จะเข้าสู่ขั้นรุนแรง เช่น แนวโน้มความเสี่ยงการเกิดโรคสมองเสื่อม โอกาสการเกิดโรคกระดูกพรุน เรื่องปัญหาในช่องปากที่อาจส่งผลต่อการกินอาหารและร่างกายของผู้สูงอายุ
“ต่อมาคือ การดูแลระยะกลางซึ่งเป็นเรื่องที่สำคัญมากในวัยผู้สูงอายุ และต้องยอมรับว่าการดูแลระยะกลางสำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทย ยังไม่มีการจัดรูปแบบไว้อย่างชัดเจน ทั้งที่ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีความต้องการดูแลระยะกลางค่อนข้างมาก ยกตัวอย่างให้เห็นภาพ เช่น เมื่อผู้สูงอายุเจ็บป่วยต้องเข้ารักษาในโรงพยาบาลเป็นระยะเวลานาน ๆ การไม่ได้ขยับตัวไปไหน จะทำให้กำลังกล้ามเนื้อลดลงอย่างรวดเร็ว หากออกจากโรงพยาบาลและไม่ได้รับการดูแลที่ถูกต้องจากผู้ดูแล ก็จะใช้ระยะเวลาในการพักฟื้นนานกว่าปกติกว่าจะกลับมาปกติเหมือนเดิม ดังนั้นการได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องตั้งแต่ออกจากโรงพยาบาล และอยู่ในการดูแลระยะกลางจะทำให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลสำหรับการพักฟื้นอย่างต่อเนื่อง
“นอกจากนี้ยังให้ความสำคัญกับการเสริมสร้างสุขภาพ หรือการออมสุขภาพเพื่อลดโอกาสเกิดโรคในผู้สูงวัย หากเรารู้ว่าผู้สูงอายุมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรค เราจะให้โปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพเพื่อช่วยลดปัญหาสุขภาพที่จะเกิดขึ้น ยิ่งถ้าเป็นผู้สูงอายุที่จะเข้าสู่กระบวนการผ่าตัด หรือการให้เคมีบำบัดต่าง ๆ การสร้างเสริมสุขภาพเพื่อให้เขามีร่างกายแข็งแรงก่อนได้ยิ่งเป็นขั้นตอนที่สำคัญ เพราะหากมีต้นทุนสุขภาพที่ดีกว่า การฟื้นตัวจะดีกว่าอย่างเห็นได้ชัด
งานอีกแขนงหนึ่งที่ศูนย์ฯ จะให้ความสำคัญและน่าจะเป็นส่วนสำคัญก็คือการสร้างคน และ ส่งต่อองค์ความรู้ด้านการดูแลผู้สูงอายุ
“ต้องยอมรับว่า องค์ความรู้เกี่ยวกับผู้สูงอายุในปัจจุบันมีเพิ่มมากขึ้น ทั้งการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและเรื่องอื่น ๆ ที่จะต้องดูแลอย่างระมัดระวัง เราเลยตั้งใจเตรียมชุดความรู้เพื่อให้บุคลากรทางการแพทย์ มีความรู้ ความเข้าใจ เพิ่มมากขึ้น”
ปลายปีนี้ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุศิริราชจะเปิดให้บริการในส่วนของอาคารผู้ป่วยนอก สำหรับรองรับผู้ป่วยที่ผ่านพ้นการตรวจระยะเฉียบพลันแล้ว แต่ยังต้องการการดูแลรักษาในช่วงรอยต่อระหว่างบ้านกับโรงพยาบาลและในเดือนมีนาคมปีหน้า (2567) จะเปิดให้บริการส่วนของผู้ป่วยนอกในรูปแบบของคลินิกผู้สูงอายุ เพื่อเปิดคัดกรองทางสุขภาพและตรวจโรคผู้สูงอายุ ไปจนถึงโปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพต่าง ๆ สำหรับผู้สูงอายุ และอีก 2 ปีข้างหน้า ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุศิริราช ตั้งใจจะเปิดอาคารฝึกอบรมและวิจัย รวมถึงหอผู้ป่วยอื่น ๆ ในอนาคต”
ศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุศิริราช เป็นสถาบันทางวิชาการด้านเวชศาสตร์ผู้สูงอายุแห่งแรกของประเทศไทย ที่มุ่งมั่นสู่การเป็นต้นแบบการบูรณาการการดูแลผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน สร้างสรรค์ และส่งต่อองค์ความรู้ในการฟื้นฟูดูแลผู้สูงอายุในระยะกลาง เพื่อป้องกันการกลับเข้ารับการรักษาซ้ำในโรงพยาบาล ส่งผู้สูงอายุกลับไปใช้ชีวิตที่บ้านได้อย่างมีคุณภาพ
