รู้หรือไม่ ? หากเราปล่อยให้ปัญหาสุขภาพเล็บบานปลาย อาจส่งผลร้ายต่อสุขภาพมากกว่าที่คิด

ครั้งแรกของรายการ “บุพการีที่เคารพ” ที่ชวนแฟน ๆ รายการมาร่วมกิจกรรมพิเศษนอกสถานที่เป็นครั้งแรกกับกิจกรรม “เรื่องเล็บไม่ใช่เรื่องเล็ก” เพื่อเวิร์กช็อปให้ความรู้วิธีดูแลสุขภาพเล็บและเท้าของพ่อแม่และผู้สูงอายุในบ้านอย่างถูกต้อง โดยป้าจุ๊ – จุภาภรณ์ กังวานภูมิ พยาบาลชำนาญการพิเศษเล็บและเท้า ร่วมด้วยพี่ ๆ ทีมพยาบาลอาสาที่มาร่วมกันให้ความรู้ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ

กิจกรรมครั้งนี้มีผู้เข้าร่วมกว่า 30 ท่าน ซึ่งส่วนใหญ่ก็คือลูก ๆ ที่กำลังต้องการตัวช่วยเพื่อนำความรู้ไปดูแลสุขภาพของพ่อแม่และผู้สูงวัยในครอบครัว สิ่งที่ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้ในวันนั้นคือเรื่องเล็บนั้นไม่ใช่เรื่องเล็ก ๆ เคล็ดลับการดูแลสุขภาพเล็บและเท้าด้วยหลัก 4C การตัดเล็บที่ผิดวิธีอาจนำมาซึ่งปัญหาอื่น ๆ ตามมา เช่น เล็บติดเชื้อ เล็บขบ เล็บงอกใหม่ผิดรูป ฯลฯ

สำหรับผู้ที่สนใจสามารถติดตามเนื้อหาฉบับเต็มได้ทางรายการบุพการีที่เคารพ ทางช่อง youtube มนุษย์ต่างวัย เร็ว ๆ นี้

“ป้าจุ๊ – จุภาภรณ์ กังวานภูมิ” พยาบาลชำนาญการพิเศษเล็บและเท้า

“ปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพเล็บและเท้ามักจะพบบ่อยจากคน 3 กลุ่ม คือ คนไข้กลุ่มโรคเบาหวาน ที่มักจะมีอาการประสาทส่วนปลายเท้าเสื่อม คนที่รับประทานยาละลายลิ่มเลือด และคนที่มีหลอดเลือดส่วนปลายเท้าตีบ เลือดไม่สามารถไปเลี้ยงส่วนปลายเท้าได้ ซึ่งไม่ควรปล่อยให้เกิดบาดแผล

“เรื่องเล็บเป็นเรื่องสำคัญสำหรับคนทุกช่วงอายุ ปัญหาเรื่องเล็บสามารถลุกลามจนเป็นปัญหาใหญ่ได้ อย่างกรณีคนไข้โรคเบาหวาน ถ้ามีแผลที่เล็บและอยู่ในช่วงที่น้ำตาลในเลือดสูงด้วย พอปล่อยไว้ ไม่ได้สนใจดูแลรักษา ก็จะทำให้เกิดติดเชื้อลุกลามไปจนถึงขั้นตัดนิ้วได้

“ผิวเล็บปกติจะไม่แข็ง ไม่หนา ใต้เล็บจะเป็นสีชมพู ถ้าเล็บเริ่มแข็ง หนา มีสีขุ่น และมีทรงผิดปกติ อาจเป็นจุดเริ่มต้นสัญญาณความผิดปกติของเล็บ ถ้าเล็บเป็นขุย แล้วกลัวว่าเล็บจะเป็นเชื้อรา อย่าซื้อยามารักษาเอง ให้ไปพบแพทย์เฉพาะทางด้านผิวหนังเพื่อทำการรักษาให้ถูกต้อง ถ้าหากมีปัญหาตุ่มน้ำไม่ควรตัดให้แตก เพื่อไม่ให้เกิดแผล ควรปล่อยให้มันแตกไปเองตามธรรมชาติ ส่วนปัญหาเล็บผิดรูปบางอย่างเกิดจากโรค แต่บางอย่างก็เกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันของเรา เช่น การใส่รองเท้าปลายแหลมบีบไว้เป็นเวลานาน ๆ

การดูแลสุขภาพเล็บและเท้าแบบ 4C ของป้าจุ๊ ทำได้โดย

• Cut – ตัดเล็บให้ถูกต้อง ด้วยการตัดตรง ไม่ต้องตรงเป๊ะเหมือนไม้บรรทัด แต่ตัดโค้งตามปลายนิ้วโดยไม่ตัดเซาะเข้าข้างจมูกเล็บ พอตัดเสร็จก็ใช้ปลายนิ้วกดดูทั้งสองข้างว่ามีอาการเจ็บหรือไม่ ถ้ากดแล้วไม่เจ็บ เราก็หยุดตัดเข้าไปต่อ มันก็ไม่เกิดปัญหาอะไร แต่ทุกวันนี้เวลาตัดเล็บ เราตัดสั้นแล้ว เรายังเซาะเข้าไป ทำให้เล็บงุ้มและสร้างมุมขึ้น พอเล็บยาวงอกออกไปตรง ๆ ไม่ได้เลยยาวลงด้านข้างแทน
• Clean – สังเกตทุกซอกทุกมุมของเล็บและเท้า หมั่นทำความสะอาดเท้าอยู่เสมอ
• Care – ทาครีมหรือโลชั่นบริเวณส้นเท้า ฝ่าเท้า หลังเท้า และลูบให้ถึงปลายเล็บด้วย หลังจากทำความสะอาดทุกครั้ง
• Cure – หากมีปัญหาสุขภาพเรื่องเล็บและเท้า ให้ไปพบแพทย์ ทีมพยาบาลจะทำการเช็ก ประเมินอาการเบื้องต้นว่าสามารถทำการรักษาเองได้ หรือต้องส่งต่อให้แพทย์เฉพาะทางด้านผิวหนัง

“เวลาตัดเล็บให้คุณพ่อคุณแม่ ต้องใจเย็น ๆ ค่อย ๆ เล็ม ถ้าเล็บแข็ง หนา หรือม้วน เบื้องต้นให้ทำความสะอาดเท้าด้วยน้ำเกลือที่ใช้สำหรับทำแผล หรือใช้น้ำต้มสุกชุบสำลีโปะไปบริเวณเล็บที่แข็งและหนาไว้ให้เกิดความนุ่ม ไม่ต้องแช่เท้าในน้ำ หลังจากนั้นให้ใช้กรรไกรที่มีลักษณะคล้ายครีมปากเเหลมหรือที่คนมักจะเรียกว่ากรรไกรตัดหนังในการตัด ก่อนตัดให้ใช้ตะไบเช็กเล็บก่อนเพื่อแยกส่วนเล็บและเนื้อออกจากกัน เพื่อป้องกันการตัดโดนเนื้อ แล้วเกิดการบาดเจ็บ”

“พงศ์ธนา  โรจนรัตนางกูร” (หมี) 29 ปี นักกายภาพบำบัด

“ผมติดตามรายการบุพการีที่เคารพอยู่แล้ว พอเห็นว่ามีกิจกรรมก็เลยอยากมาเรียนรู้เรื่องนี้เพื่อนำไปใช้ในการให้คำแนะนำคนไข้ที่ยืน เดิน ไม่สะดวก เพราะเวลามีปัญหาเรื่องเล็บคนไข้ก็จะไม่อยากมาทำกายภาพบำบัด

“การดูแลสุขภาพเล็บเป็นเรื่องสำคัญและมักจะเป็นเรื่องที่ถูกละเลย ถ้าเราใส่ใจและให้ความสำคัญมากขึ้น ก็จะช่วยให้การดำเนินชีวิตประจำวันของเราดีขึ้นด้วย อย่างเช่นการเลือกรองเท้า พอเรารู้ว่าการเลือกรองเท้าที่ไม่เหมาะสมทำให้มีปัญหาเล็บตามมาได้ เราก็จะใส่ใจมากขึ้น

“จากการทำงานผมพบว่าคนอายุ 50 ขึ้นไปมักจะเริ่มมีปัญหาเรื่องเล็บ ถ้าทิ้งไว้ก็จะทำให้เป็นปัญหาใหญ่ขึ้น ผมเคยไปช่วยคนไข้ยืน เดิน เขาไม่ค่อยอยากลุกยืน พอสังเกตดี ๆ ปรากฏว่าสาเหตุที่เขาไม่อยากทำกายภาพ ไม่อยากลุกยืน ไม่อยากเดิน เป็นเพราะเขาเจ็บจมูกเล็บ ตอนแรกเราไม่รู้ เราก็ไปรักษาที่อื่น เช่น เข่า ข้อเท้า ไปเรื่อย ๆ แต่ก็ไม่ได้ช่วยให้คนไข้อยากทำกายภาพบำบัดมากขึ้น เพราะเราลืมมองว่าเล็บเขาเป็นเล็บที่หนา ตอนแรกคิดว่าเป็นเรื่องปกติ แต่จริง ๆ แล้วจุดนี้มันเป็นปัญหา

“การมาเข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้ทำให้เราเห็นภาพชัดเจนขึ้นจากการสาธิตของทีมป้าจุ๊ ซึ่งการดูคลิปไม่ทำให้เราเห็นได้ชัดขนาดนี้ ทีมป้าจุ๊ใจเย็นค่อย ๆ อธิบาย ทำให้เราสามารถฟังตามได้ทัน นอกจากวิธีตัดเล็บเราก็ได้เรียนรู้วิธีเลือกใช้กรรไกรตัดเล็บด้วย ทำให้เราสามารถเลือกใช้อุปกรณ์ต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง

“การเคลื่อนไหวร่างกายเป็นสิ่งที่เราต้องทำทุกวัน องค์ประกอบต่าง ๆ ในการเคลื่อนไหว ไม่ว่าจะเป็นข้อต่อที่เรามองเห็น ตัวโรคข้างในที่เราไม่มองเห็น หรือส่วนเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่โดนมองข้าม อย่างเรื่องขน เรื่องเล็บ ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องสำคัญที่จะช่วยให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น เพราะการยืนเดินไม่ใช่แค่ช่วยในเรื่องการเคลื่อนไหว แต่ส่งผลถึงระบบการทำงานของร่างกาย เช่น ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบขับถ่าย ฯลฯ ถ้าเราใส่ใจเรื่องนี้มากขึ้นก็จะช่วยให้การใช้ชีวิตประจำวันและสุขภาพด้านอื่น ๆ ของเราดีขึ้นตามไปด้วย”

“ฐิติพร สุนทรวิเนตร์” (แพน) 49 ปี พนักงานบริษัทเอกชน

“เรามาเข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้เพราะทั้งสามีและลูกสาวมีปัญหาเรื่องเล็บ สามีมีอาการเล็บงอกผิดปกติ ส่วนลูกสาวก็มีอาการเล็บหลุด เลยคิดว่าแม่เราก็อายุมากแล้วน่าจะมีปัญหาด้านนี้เหมือนกัน ก็เลยอยากมาเรียนรู้ไว้

“เรื่องเล็บเป็นเรื่องสำคัญ เพราะมันทำให้แผลเราเปิดได้เหมือนเวลาถูกมีดบาด แม้การดูแลเล็บจะเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ดูง่าย แต่เราไม่เคยรู้ว่าวิธีการตัดเล็บที่เราทำอยู่ไม่ถูกต้อง เราถูกสอนให้ตัดเล็บแบบเก็บงุ้มมาตั้งแต่เด็ก ๆ ต้องแซะเข้าไปในซอกเล็บ ตัดให้มันโค้ง ๆ แล้วก็ต้องทนเจ็บ แล้วเราก็เอาวิธีนั้นมาตัดเล็บให้ลูกสาวต่อ ถึงแม้เขาจะบอกว่าเจ็บ แต่เราก็ไม่เลิกทำ เพราะคิดว่ามันเป็นวิธีที่ถูกแล้ว การมาเรียนในวันนี้ทำให้เรารู้ว่าที่ผ่านมาเราตัดเล็บไม่ถูกมาตลอด เวลาตัดเล็บไม่ต้องตัดให้งุ้ม ให้ปล่อยไว้ตามรูป แล้วใช้ตะไบตกแต่ง

“การตัดเล็บเป็นสิ่งที่เราทำอยู่แล้วทุกอาทิตย์ เป็นความสุขเล็ก ๆ ที่ไม่ต้องใช้ค่าใช้จ่ายมากมายจากการได้ดูแลตัวเอง นอกจากนี้ยังเป็นกิจกรรมที่สร้างความใกล้ชิดกับคนในครอบครัว ให้ความรู้สึกถึงการเอาใจใส่ซึ่งกันและกัน ทำให้เราได้สัมผัสกัน ได้จับมือ จับเท้า คล้าย ๆ กับเวลาที่เรานวดให้ผู้ใหญ่ในบ้าน แต่มีความเสี่ยงน้อยกว่า

“สิ่งที่ประทับใจในวันนี้คือบรรยากาศความเป็นกันเองในการถาม–ตอบ และการให้เวลาในช่วงสาธิตวิธีตัดเล็บอย่างเต็มที่ เราได้รู้วิธีใช้กรรไกรตัดเล็บที่ถูกต้อง ทำให้เรามีความมั่นใจมากขึ้นที่จะไปตัดเล็บให้คุณแม่และดูแลทุกคนในครอบครัวต่อได้ เป็นความรู้ที่สามารถนำไปใช้ได้จริง”

“ภัทรีดา ประสานทอง” (แป้ง) 48  ปี นักวาดภาพประกอบ

“เราติดตามเพจมนุษย์ต่างวัยอยู่แล้ว พอเห็นว่ามีการจัดเวิร์กช็อปใกล้บ้านก็เลยอยากมาร่วมกิจกรรม ทุกวันนี้คุณพ่อคุณแม่ยังตัดเล็บเองอยู่ แต่ถ้าเรามาเรียนรู้วิธีที่ถูกต้องคิดว่าคุณพ่อคุณแม่จะได้ให้เราช่วยตัดเล็บให้ได้

“คนเราทำทุกอย่างเพื่อความสบายกายกับสบายใจ ถ้าเราสบายกาย ใจก็สบายไปด้วย แล้วถ้าเล็บสบายใจก็สบาย ยิ่งเรามีโอกาสได้ดูแลคุณพ่อคุณแม่ ยิ่งรู้สึกว่าอวัยวะในร่างกายไม่มีส่วนไหนเลยที่ไม่ควรถูกใส่ใจ

“การจัดกิจกรรมในครั้งนี้ ทุกคนได้เห็นชัดเจน ได้ถามสิ่งที่ตัวเองสงสัย ทีมงานของป้าจุ๊ก็น่ารัก มีน้ำใจในการให้คำแนะนำเราทุกอย่าง ชอบที่ทุกคนมาด้วยความเต็มใจ ทุกคนอยากมาเรียนรู้ อยากเข้าใจ มันเป็นอะไรที่ดีมาก

“ความรู้หลาย ๆ อย่างในวันนี้เป็นสิ่งที่เราไม่เคยรู้มาก่อน ปกติเราทาครีมให้คุณพ่อคุณแม่อยู่แล้ว แต่การที่เราได้รู้ว่าเพราะอะไรเราถึงต้องทามันดีกว่าทาไปทั้ง ๆ ที่ไม่รู้ หรือทาแค่เพราะต้องทา การทำแบบเข้าใจกับทำแบบไม่เข้าใจมันแตกต่างกัน วันนี้เราได้เข้าใจหลายอย่างมากขึ้น อย่างการเลือกรองเท้า เราก็ได้รู้ว่าเล็บมันต้องงอกออกไปข้างหน้า ถ้าเราใส่รองเท้าคับ เล็บก็งอกออกไปไม่ได้ แล้วมันก็จะหนาขึ้นจนกลายเป็นเล็บขบ

“ทุกคนอยากดูแลพ่อแม่ให้ดีอยู่แล้ว แต่ความเข้าใจที่ถูกต้องจะเป็นห่วงยางที่มาช่วยเซฟเรา ให้เราไม่ทำไปโดยที่เราไม่รู้ แต่รู้ว่าทำไมถึงต้องทำ”

“จตุพร ขวัญไพโรจน์” (ไก่) 46 ปี สมุห์บัญชี

“เราทราบข่าวกิจกรรมครั้งนี้จากเพจป้าจุ๊ ก็เลยสนใจอยากพาคุณแม่ไปเข้าร่วมกิจกรรม เรื่องนี้เป็นเรื่องใกล้ตัวเราอยู่แล้ว เพราะปกติเราเป็นคนตัดเล็บให้แม่และสามีที่เป็นโรคเบาหวาน ก็เลยอยากมาเรียนรู้วิธีที่ถูกต้อง

“เราได้ความรู้หลายอย่าง ทั้งการเลือกใช้อุปกรณ์ในการตัดเล็บ และการดูแลเล็บที่ดี ได้รู้ว่าไม่ควรใช้แอลกอฮอล์ในการทำความสะอาดเท้าแต่ให้ใช้น้ำเกลือแทน คิดว่าจะลองนำความรู้ที่ได้เรียนมาไปลองใช้ตัดเล็บให้สามีดูก่อน

“การดูแลเล็บเป็นเรื่องสำคัญ อย่างสามีเราเป็นผู้ป่วยเบาหวาน ยิ่งต้องดูแลเป็นพิเศษ ห้ามให้เลือดออก หรือเป็นแผล ถ้าปล่อยทิ้งไว้อาจจะกลายเป็นปัญหาลุกลามใหญ่โตจนกระทั่งต้องตัดนิ้ว ส่วนผู้สูงอายุ พออายุมากขึ้น เล็บเท้าก็จะมีความงุ้มมากขึ้นเรื่อย ๆ เราก็ต้องคอยระวังในการตัดไม่ให้โดนเนื้อ   

“เราประทับใจวิธีการสาธิตจากป้าจุ๊และทีม การได้เห็นเขาทำจริง ๆ ทำให้เรามั่นใจในการดูแลสุขภาพเล็บและเท้าให้คุณแม่และสามีมากขึ้น”