มนุษย์ต่างวัย Talk กับประสาน อิงคนันท์ สนทนากับ “อ.ประมวล เพ็งจันทร์” อดีตอาจารย์สอนวิชาปรัชญาและนักเขียนรางวัลศรีบูรพา ถึงการค้นพบแง่งามและความหมายของชีวิตในวัย 70 ที่อาจารย์เปรียบว่า เป็นการเดินทางที่เสร็จสมบูรณ์แล้วและตอนนี้เหมือนกำลังนั่งรอเที่ยวบินเพื่อเดินทางกลับบ้าน
การค้นพบแง่งามและความหมายของชีวิตในวัย 70 ปี
“เราต้องมีความสุขกับตัวเลขที่เพิ่มขึ้นเพราะเราไม่สามารถคิดเอาเองได้ ผมต้องใช้เวลานานถึง 70 ปี กว่าจะมาถึงวันนี้ แล้วทำไมผมถึงไม่มีความสุขกับอายุ 70 ปี เพราะผมไม่ได้อยาก 70 ปี เมื่อไรก็ได้ เราไม่เคยมีโอกาสแก่ 70 ปี มาก่อน เมื่อวันหนึ่งผมมีโอกาสแก่ถึง 70 ปี ผมจึงมีความสุข”
“ 70 ปี คือสภาวะที่มีความเสื่อมถอย จากผมที่ดกดำเริ่มเปลี่ยนเป็นสีขาว สภาวะที่คล่องแคล่วปราดเปรียว ปัจจุบันมันอ่อนล้าลง มีบางถ้อยคำที่เราเคยศึกษาในสมัยวัยหนุ่มแล้วเราไม่เข้าใจ แต่พอมาถึงวันนี้ถ้อยคำเหล่านี้มันเหมือนสว่าง กระจ่าง โดยที่เราไม่ต้องคิดอะไรเลย ผมคิดว่าความแก่คือโอกาสที่จะทำให้เราได้สัมผัสความหมายที่ช่วงวัยอื่นไม่เข้าใจ”
ความหมายของความตาย
“มีคนถามผมว่าเดินทางมาถึงวัยนี้มองความตายอย่างไร กลัวหรือไม่ ? ประเด็นก็คือเราจะปล่อยให้ความกลัวตายท่วมอยู่ในใจ หรือเราจะเลือกมีความเบิกบานแช่มชื่นยินดีที่เราได้มีชีวิตอยู่มาจนถึงเวลาอันเหมาะแล้ว มีคนจำนวนมากที่จบชีวิตด้วยความกลัวที่ท่วมท้นในหัวใจ และความกลัวก็ไม่ได้ช่วยอะไรเลย แต่มันจะกลายเป็นความขุ่นมัว เศร้าหมอง ตื่นตระหนกตกใจ ซึ่งกลายเป็นความหมายที่เจ็บปวดของการมีชีวิตอยู่ ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าเห็นใจเป็นที่สุด”
“พอมาถึงวันนี้ผมกำลังรอแสงสุดท้ายของชีวิตที่งดงาม ผมระลึกถึงความตายอยู่ทุกชั่วขณะ เราเลยไม่กลัวว่าความตายจะมาถึงเมื่อไร ทุกวันนี้ผมเข้าใจกับความหมายของประโยคที่ว่า เรามิได้อยากอยู่จนกลัวความตาย แต่ก็มิได้อยากตายจนเบื่อหน่ายการมีชีวิตอยู่”
เป้าหมายชีวิตในวัยชรา คือการอยู่กับปัจจุบัน
“วัยรุ่นหนุ่มสาวพอพูดถึงปลายทางเขาอาจจะมองว่ามันไกลกว่าจะมาถึง แต่ในวัยสูงอายุ เป้าหมายของเราไม่ได้ไกลเกินกว่าปัจจุบัน เราเคยห้อยแขวนชีวิตของเราไว้ด้วยความสำเร็จข้างหนึ่ง และอีกข้างหนึ่งคือความล้มเหลว ที่ผ่านมาเราพยายามหนีความล้มเหลวไปหาความสำเร็จ ปัจจุบันเราไม่ได้คิดแบบนั้นแล้ว แต่เป้าหมายของเราคือ ปัจจุบันขณะ ไม่ได้อยู่ที่ปลายทางที่ห่างไกลซึ่งตรงนี้คือหัวใจสำคัญของการแก่ชราอย่างงดงามและมีความสุข
“ความงดงามของความแก่ไม่ได้อยู่ที่ความงดงามของร่างกาย แต่อยู่ที่ความหมายในจิตใจของเรา ถ้าเรามองในมุมนี้เราจะมองเห็นคุณค่าในตัวเอง คุณค่าที่อธิบายด้วยถ้อยคำไม่ได้”
